Vrouwen bij het checkpoint in Hebron
In het door Israël bezette deel van Hebron, genaamd H2, moeten de Palestijnse vrouwen en meisjes die zich door hun eigen buurt willen bewegen een flink aantal obstakels overwinnen, opgeworpen door het leger, de grenspolitie en de kolonisten. Een checkpoint is een onvoorspelbare, geïsoleerde plaats, onder mannelijke controle, waar niemand kan zien wat er gebeurt, of kan voorspellen hoe lang het duurt voordat je er door bent. Bij elk van de 21 permanent bezette checkpoints in dit stadsdeel kan een vrouw haar ID moeten laten zien, haar tassen om moeten keren, of zich moeten onderwerpen aan een lichaamscontrole, doorgaans zonder aanwezigheid van vrouwelijke soldaten.
Vrouwen die in H2 wonen en werken vertellen CPT dat de militairen bij de checkpoints regelmatig van hen eisen dat ze hun hoofddoek of andere kledingstukken uit doen voordat ze worden doorgelaten. De soldaten zijn zich bewust van de stress die deze vernederende ervaring oproept, maar slaan geen acht op, of ondermijnen bewust de culturele en religieuze rechten van deze vrouwen. Het patroon van door mannen uitgevoerde ‘veiligheidschecks’ door het Israëlische leger in de Palestijnse wijken en het machtsmisbruik dat daarmee gepaard gaat is een duidelijke schending van internationale verdragen en mensenrechten. De mensenrechtencomissie van de VN verwoordt dit als volgt; “Personen die een lichaamscontrole moeten ondergaan door agenten van de staat, of medisch personeel dat in opdracht van de staat handelt, dienen alleen te worden onderzocht door iemand van hetzelfde geslacht.”*
De vrouwen beschijven dat de soldaten hen in de gevaarlijke positie dwingen waarin zij geen keus hebben de inspectie, die varieert van alleen kijken tot volledig moeten ontkleden, te weigeren. Dit kan resulteren in minstens 20 minuten vastgehouden worden, naar een andere plaats worden gebracht voor aanvullende ‘veiligheidschecks’ terwijl je constant lastig gevallen blijft worden – en eindigt uiteindelijk alsnog in een situatie waarin het onderzoek niet door een vrouwelijke soldaat wordt uitgevoerd.
De Palestijnse docenten die in H2 werken voegen daaraan toe dat, zelfs wanneer (of juist wanneer) de soldaten weten wie ze zijn, ze alsnog regelmatig aangehouden en gefouilleerd worden. Soms moeten zij zich na een ID-check ook nog bij het politiebureau melden voor aanvullend onderzoek, waardoor zij niet op tijd aan de schooldag kunnen beginnen en het recht van hun leerlingen op onderwijs geschonden wordt. Bij een aantal checkpoints valt het de vrouwelijke docenten op dat soldaten bewust de metalen poorten stilzetten of sluiten op zo’n manier dat hun lichaam geraakt wordt, en zij verwondingen aan handen en voeten oplopen. Wanneer zij overgebracht worden voor nader onderzoek gebeurt dit onder begeleiding van mannelijke soldaten. Daarnaast worden wegen en checkpoints routinematig afgesloten, waardoor zij genoodzaakt raken hun route te verleggen naar steegjes en woonwijken, waar juist vrouwen en meisjes weer extra risico lopen.
Een docente beschreef een schokkend incident. Terwijl een soldaat haar spullen doorzocht bij een checkpoint, zag ze dat hij een mes in haar tas wilde stoppen. “Ik hield hem tegen en vertelde dat ik kon zien waar hij mee bezig was.” Ze vreesde beschuldigd te worden van een steekpartij en dat de soldaat daarmee een reden zou hebben haar te arresteren of zelfs te doden. Dit is gezien de meerdere vrouwen en kinderen die op die wijze zijn gedood niet onrealistisch. De buitengerechtelijke executies van Hadil al-Hashlamoun (18), Dania Jihad Hussein Ersied (17) en Kuleizar al-Eweiwi (14) in de periode 2015-2016 zijn nog niet uit het collectieve geheugen verdwenen.
Het geweld waarmee vrouwen en meisjes in Hebron te maken krijgen wanneer zij hun weg langs de Israëlische roadblocks in te stad proberen te vinden heeft grote invloed op hun bewegingsvrijheid, kansen om een zelfstandig leven op te bouwen en toegang tot gezondheidszorg. De CPT’ers in de stad zien dat een aantal vrouwen zich uitspreekt voor hun rechten, lichaamsonderzoeken weigert en de soldaten kritisch bevraagt. Sommigen gaan verder en staan ook anderen bij die met dit geweld te maken krijgen. Een mensenrechtenactiviste wilde zelfs een informele hotline organiseren om informatie te delen en ervaringen te kunnen verwerken.
Vrouwelijke docenten bevinden zich in een voorbeeldfunctie tegenover de scholieren en hun families om een beetje het gevoel van een normaal leven te behouden, te midden van alle checkpoints. Bij één van de meisjesscholen heeft de directeur er daarom bewust voor gekozen om de school een mooie, kindvriedelijke plek te laten zijn “waar de scholieren lucht krijgen”. Op deze school worden psychosociale workshops gegeven voor kinderen met traumatische ervaringen en worden ook activiteiten georganiseerd rondom vrouwenrechten en de wijzen waarop families kunnen samenkomen bij het reageren op noodsituaties. Leraren hebben veel invloed op de verdediging van de rechten van kinderen en hun families, waarbij de zich opstellen als gemeenschapsleiders in de buurt van checkpoints, zich daarbij inzetten voor de veilige passage van hun leerlingen tussen huis en school.
De Palestijnse gemeenschap worstelt om de rechten en eer van vrouwen en meisjes te kunnen waarborgen, een enorme opgave om de cyclys van geweld op basis van geslacht te transformeren onder de constante druk van militaire bezetting. Iedere krantenkop die weer wijst op een Palestijnse vrouw die is aangevallen of vermoord bij een checkpoint, maakt het des te belangrijker om oog te hebben voor de inzet en het verzet van deze vrouwen tegen het geweld. Een goed beginpunt daarvoor is om te luisteren naar verhalen die deze vrouwen delen van achter tralies, in de kantlijn, in hun schoolklas, in hun huizen en gemeenschappen, waar zij als spil van de familie de verbinding in stand houden tussen mensen die verscheurd worden door structureel geweld.
Met dank aan alle vrouwen en meisjes, docenten en gemeenschapsleiders die hun verhaal met CPT wilden delen.