Een trotse campesina met een droom voor haar volk
Wij willen niet in angst leven, wij zijn campesinxs van vrede. De gemeenschap El Guayabo heeft geleden onder paramilitarisme en gewelddadige opstanden en zich daar geweldloos tegen verzet. Nu is de tijd gekomen voor nieuw leiderschap.
Gerechtigheid volgt haar eigen pad, in haar eigen tijd. Gerechtigheid staat niet altijd gelijk aan het recht dat in de rechtbanken wordt gesproken. Groot en klein, iedereen heeft zijn ervaringen in relatie tot een langdurig gewapend conflict. De sporen van meer dan 50 jaar conflict lopen diep door Colombia, het heden is gevormd door geweld, angst en dwang. Terwijl gerechtigheid haar tijd neemt, kan het leven daar soms niet op wachten. Dit overkwam de leraar Henry, afkomstig uit El Guayabo, toen hij door kanker het leven liet voordat enige vorm van gerechtigheid in beeld kwam.
Jonge Colombianen hebben een moeilijke taak in deze lange en pijnlijke weg naar vrede, gebouwd op sociale rechtvaardigheid, een collectief geheugen aan herinneringen en waarheden en het helen van wonden. Sommigen hebben een actieve rol in hun gemeenschap en zijn betrokken bij de organisatie van het weerstand bieden tegen geweld. De campesino-gemeenschap van El Guayabo verzette zich tegen een paramilitaire opstand en heeft dagelijks te maken met het geinstitutionaliseerde staatsgeweld dat mensenrechtenschendingen toestaat en blind is voor de behoeften van campesinxs¹ en gemeenschapsleiders.
“Ik ben trots een campesina te zijn en zo genoemd te worden. Ik zal er nooit spijt van hebben dat ik campesina ben en mij er niet voor schamen er voor uit te komen. Wij als campesinxs, voeden de steden.” María Fernanda – Mafer (19, hierboven afgebeeld) geboren en getogen in El Guayabo in een familie die sterk betrokken is bij het regionale leiderschap, straalt moed en creativiteit uit als een van de jonge leiders van de gemeenschap.
“Ons geweldloos verzet is de reden dat wij nog op dit land kunnen zijn. Het is belangrijk te blijven benadrukken dat wij hier altijd gebleven zijn, ondanks het vele geweld in ons gebied. Wij gebruiken machetes, niet om iemand te vermoorden, maar om een yuccaplant of weegbree te verwijderen. Nooit voor geweld. Daarom wil ik ons verhaald delen zodat meer mensen zich realiseren dat wij goed volk zijn en dat ze ons geen guerrillerxs² moeten noemen.”
Het in 2016 gesloten vredesakkoord vernieuwde de hoop op de diepgewortelde wens voor vrede voor de Colombianen. Zij laten de littekens die alle jaren van geweld hebben veroorzaakt open en bloot zien, net als de verse wonden die het doorgaande geweld blijft openen. In 2018 zijn 331 geweldsincidenten geregistreerd, waarvan 65% direct of indirect schade toebracht aan kinderen en adolescenten. Dit is een toename ten opzichte van 2017. Voor Mafer is de situatie verslechterd sinds het tekenen van de vredesakkoorden. “Er is meer oorlog; meer gemeenschappen zijn van hun land verwijderd en de rechten van campesinxs worden minder gerespecteerd.”
De druk van private belangen van bedrijven en de respectloze omgang met de noden van de campesinxs komen tot uiting in de vorm van corruptie en geinstitutionaliseerd geweld, waardoor een uitspraak van een rechtbank, en ergens recht aan doen, zeer uiteenlopende resultaten hebben. “We realiseren ons dat de autoriteiten, zelfs de lokale gemeente, zich niet aan onze kant bevinden. Dat is prima, maar dan zouden ze neutraal moeten zijn. Wij kunnen nog zo’n goede advocaat hebben, maar onze enige hoop is God, vanwege de schaal van de corruptie.” Het is moeilijk om hoop te houden. “Ik weet niet wat van ons moet worden. Het wordt alleen maar erger. Als jongere baart me dat ernstige zorgen. Maar ik blijf vechten, het is niet voorbij. Het is mijn uitdaging om te blijven vechten om uiteindelijk binnen te halen waarvoor we het doen, het land.” Daar waar de staat afwezig of corrupt is, bloeit de grassrootsbeweging.
In 2017 slaagde ze voor haar middelbare school en het is haar droom om te kunnen studeren. Maar een gewelddadige verdrijving van hun land maakte een einde aan die droom. Vanwege de humanitaire crisis is haar familie niet meer in staat om haar hierin te steunen. Haar aanvraag voor een studiebeurs werd afgewezen, ondanks het feit dat ze deel uitmaakt van de groepen waarvoor die beurzen bij uitstek bedoeld zijn. “Ze zeggen dat de kansen voor het oprapen liggen, maar dat is alleen zo als je daar de middelen voor hebt.” Hoewel de crisis niet voorbij is, hoopt ze volgend jaar toch te kunnen beginnen. “Ik wil rechten studeren, maar mijn ouders hebben niet genoeg geld, dus heb ik me ingeschreven voor psychologie. Mijn gemeenschap heeft een goede advocaat nodig en niets is beter dan een advocaat die van dit land komt, die geleden en gestreden heeft met de campesinxs. Dat geldt niet alleen voor El Guayabo, maar voor alle mensen in dit land.”
Laat ons hopen dat Mafer de studie van haar keuze kan volgen. De enige zekerheid voor dit moment is dat ze blijft werken totdat rechtspraak en gerechtigheid weer hetzelfde betekenen, en in de tussentijd zal vasthouden aan haar manier van leven, zodat het haar niet ontglipt.
¹ Campesinx is een genderneutrale aanduiding voor hen die van het land leven
² Guerrillerx is een genderneutrale aanduiding voor guerrillaleden, en wordt vaak gehanteerd als belediging en verdachtmaking van gemeenschapsleiders.
³ Bron COALICO (spaanstalig)